Co musisz wiedzieć na temat witaminy D

Niedobór witaminy D to istotny problem zdrowotny niemal na całym świecie. Niskie jej stężenie jest związane z chorobami układu kostnego oraz na tle endokrynologicznym, a także złym samopoczuciem psychicznym. Niestety nadal zbyt wielu ludzi nie stosuje suplementacji tą witaminą oraz nie wszyscy lekarze zaznaczają, że taka konieczność istnieje.

Większość witaminy D u ludzi jest produkowana w skórze, w keratynocytach naskórka, po ekspozycji na promieniowanie słoneczne (promieniowanie ultrafioletowe B – UVB). Ocenia się, że synteza skóry może pokrywać 80-100% dziennego zapotrzebowania na witaminę D.

W Polsce synteza witaminy D w skórze może być skuteczna tylko w okresie wiosenno-letnim (od maja do września), między 10:00 a 15:00 (czyli w sezonie i czasie dnia zapewniającym odpowiedni kąt nasłonecznienia), przy temperaturze powietrza sprzyjającej opalaniu i przeważającej bezchmurnej pogodzie. W takich warunkach ekspozycja 18% powierzchni ciała (odkryte przedramię i kończyny dolne) przez około 15 minut powinna stanowić połowę minimalnej dawki rumieniowej (MED; 1 MED powoduje lekką różowość skóry) i może prowadzić do naturalnej syntezy witaminy D w ilości równoważnej 2 000-4 000 IU / dzień. W związku z tym ekspozycja na prawie 100% powierzchni ciała osoby dorosłej może przynieść 10 000 IU / dzień. Jak dotąd brak doniesień wskazujących na ryzyko uzyskania toksycznych ilości nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne na witaminę D (u osób zdrowych). Wyjaśnia to fakt, że możliwy nadmiar witaminy D i prowitaminy D (natychmiastowy prekursor w szlaku biosyntezy cholesterolu) są zdegradowane do nieaktywnych metabolitów.

W okresie od października do marca, w regionach powyżej 35° szerokości geograficznej północnej (w tym w Polsce, 49°N – 54 °N), syntezę skóry uważa się za nieskuteczną. Należy również pamiętać, że nawet niskie filtry przeciwsłoneczne niemalże całkowicie blokują syntezę witaminy D w skórze. U noworodków, niemowląt i dzieci w wieku poniżej 3 lat nie zaleca się bezpośredniej ekspozycji na światło słoneczne bez ochrony przeciwsłonecznej. U osób starszych, po 65 roku życia synteza witaminy D w skórze jest znacznie obniżona i suplementacja jest zdecydowanie niezbędna.

W diecie wegańskiej niewiele jest źródeł witaminy D. Są to głównie produkty fortyfikowane i ewentualnie grzyby. Zatem nie wolno zaniedbywać suplementacji. Aby wiedzieć jak stoimy z witaminą D w naszym organizmie najlepiej zbadać jej poziom w labolatorium, a dokładniej 25(OH)D i udać się do lekarza w celu ustalenia dawki suplementacji.

Autorka tekstu – Katarzyna Rećko

1. Rusińska A, Płudowski P, Walczak M, Borszewska-Kornacka MK, Bossowski A, Chlebna-Sokół D, Czech-Kowalska J, Dobrzańska A, Franek E, Helwich E, Jackowska T, Kalina MA, Konstantynowicz J, Książyk J, Lewiński A, Łukaszkiewicz J, Marcinowska-Suchowierska E, Mazur A, Michałus I, Peregud-Pogorzelski J, Romanowska H, Ruchała M, Socha P, Szalecki M, Wielgoś M, Zwolińska D and Zygmunt A (2018) Vitamin D Supplementation Guidelines for General Population and Groups at Risk of Vitamin D Deficiency in Poland—Recommendations of the Polish Society of Pediatric Endocrinology and Diabetes and the Expert Panel With Participation of National Specialist Consultants and Representatives of Scientific Societies—2018 Update.  Endocrinol.9:246