Choroby układu sercowo-naczyniowego (ChSN) a aktywność fizyczna

Choroby układu sercowo-naczyniowego (ChSN) są najczęstszą przyczyną zgonów w Unii Europejskiej zaraz po chorobie nowotworowej. Siedzący tryb życia jest jednym z głównych czynników ryzyka ChSN. Regularne wykonywanie aktywności fizycznej nie tylko chroni nas przed tymi chorobami, ale także zmniejsza śmiertelność ogólną i z powodu ChSN. Dzieje się tak, gdyż mała aktywność fizyczna sprzyja występowaniu czynników ryzyka takich, jak: otyłość, stres, nadciśnienie tętnicze, nikotynizm czy zaburzenia gospodarki lipidowej.

Zarówno wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC), jak i Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego (AHA) zalecają u wszystkich dorosłych w każdym wieku podejmowanie:

• Co najmniej 150-minut tygodniowo aerobowego wysiłku o umiarkowanej intensywności (np. 5 razy w tyg. po 30 min) lub

• Co najmniej  75 minut tygodniowo aerobowego intensywnego wysiłku fizycznego (np. 5 razy w tyg. po 15 min) lub

• Połączenie obu powyższych form np.: 75 minut treningu o umiarkowanej i 40 minut o wysokiej intensywności w tygodniu.

Czy to wystarczy? Aby uzyskać dodatkowe korzyści zdrowotne, oba towarzystwa zalecają stopniowe zwiększanie aktywności fizycznej do 300 minut umiarkowanego lub 150 minut intensywnego wysiłku tygodniowo. Jednakże, jeżeli pacjent do tej pory prowadził siedzący tryb życia, a oprócz tego występują u niego czynniki ChSN (np. hipercholesterolemia, otyłość, cukrzyca), zaleca się rozważenie oceny klinicznej obejmującą również testy wysiłkowe przed podjęciem intensywnej aktywności.

Dobranie odpowiedniej aktywności fizycznej to istotna kwestia

Bardzo ważne jest dobranie odpowiedniej aktywności fizycznej, biorąc pod uwagę możliwości pacjenta oraz jego obecny stan zdrowia. Oznacza to, że jeżeli osoby nie są w stanie zrealizować zalecanych ilości ćwiczeń ze względu na swój ogólny stan zdrowia, to powinny być aktywne na tyle, ile jest to możliwe a z czasem zwiększać swoją aktywność. Dorosłym osobom do 64 roku życia zaleca się, aby co najmniej 2 treningi w tygodniu były siłowe – nastawione na pracę dużych grup mięśniowych.

Wiele informacji w sieci wskazuje konkretne rodzaje aktywności fizycznej. Jednak, aby konsekwentnie zmienić styl życia, aktywność fizyczna powinna przede wszystkim sprawiać pacjentowi radość.

Trening aerobowy

Trening aerobowy obejmuje zarówno codzienną aktywność, jak i chodzenie czy jazda na rowerze oraz ćwiczenia takie jak popularny jogging, bieganie czy jazda na rolkach. Wysiłek ten należy wykonywać z odpowiedną intensywnością. Na przykład:

• 150 minut tygodniowo umiarkowanej aktywności fizycznej można zrealizować, wykonując: żwawy marsz (5-6,5 km/h), jazdę na rowerze (do 15km/h), a nawet odkurzaniem.
• 75 minut tygodniowo intensywnej aktywności można zrealizować, wykonując np. jogging, bieganie lub szybką jazdę na rowerze.

Aby treningi te przyniosły efekty jednorazowo, powinny trwać co najmniej 10 minut.

Rodzaj i intensywność aktywności fizycznej należy skonsultować z lekarzem prowadzącym

W przypadku stwierdzonej ChSN rodzaj i intensywność aktywności fizycznej należy skonsultować z lekarzem prowadzącym. To właśnie on zaleci odpowiedni do danej jednostki chorobowej rodzaj aktywności fizycznej i jej intensywność. W niedawno opublikowanym badaniu na łamach European Journal of Preventive Cardiology dotyczącym związku pomiędzy aktywnością fizyczną a przeżyciem długoterminowym pacjentów ze stabilną chorobą wieńcową przedstawiono interesujące wyniki.  Intensywna aktywność fizyczna wykonywana raz lub dwa razy w tygodniu przez ≤ 20 minut była związana z istotnie statystycznie niższą śmiertelnością z przyczyn sercowo-naczyniowych i ze wszystkich przyczyn o około 20% w porównaniu z pacjentami, u których stwierdzono brak aktywności fizycznej lub był on niski.

Podsumowując:

• Zaleca się, aby łącznie w ciągu tygodnia wykonywać ponad 150-minut wysiłku o umiarkowanej intensywności tygodniowo lub ponad 75 minut intensywnego wysiłku.

• Warto na początek zwiększyć spontaniczną aktywność fizyczną np. wybrać schody, a nie windę, wsiąść do autobusu jeden przystanek dalej, a nawet rozmawiając w domu przez telefon komórkowy chodzić tam i z powrotem.

• Niezwykle istotne jest, aby znaleźć aktywność fizyczną, którą polubimy i będzie sprawiała nam przyjemność. Wykonując ją regularnie, stanie się naszym zdrowym nawykiem.

• W przypadku pacjentów z grupy wysokiego ryzyka lub ze stwierdzoną ChSN zaleca się konsultację kardiologiczną przed przystąpieniem do intensywnych ćwiczeń.

Bibliografia:

• Wytyczne ESC dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej w 2016 roku.
  2019 ACC/AHA Guideline on the Primary Prevention of Cardiovascular Disease
• Biscaglia, S., Campo, G., Sorbets, E., Ford, I., Fox, K. M., Greenlaw, N., Steg, P. G. (2020). Relationship between physical activity and long-term outcomes in patients with stable coronary artery disease. European Journal of Preventive Cardiology, 27(4), 426–436.