Suplementacja witaminą B12 a trądzik

Zacznijmy od tego, że faktycznie nadmiar witaminy B12 może przyczyniać się do występowania trądziku. Jest to jednak rzadkie zjawisko i mechanizm nie jest do końca wyjaśniony. Jak to się dzieje? Postaram się wyjaśnić zwięźle poniżej.

Otóż witamina B12 suplementowana w wysokich dawkach (a czasem nawet niewysokich) może zwiększyć aktywność bakterii z rodzaju Propionibacterium acnes. P. acnes są to najbardziej rozpowszechnione bakterie skórne i przyczyniają się do produkcji prozapalnych porfiryn, które z kolei nasilają procesy trądzikowe.

Bakterie te pod wpływem wyższych dawek witaminy B12 wytwarzają większe ilości porfiryn i u niektórych osób może to spowodować trądzik. Taki efekt nie wystąpi u wszystkich osób przyjmujących duże dawki witaminy B12. Np. w jednym badaniu z 2015 roku trądzik wystąpił u jednej na 10 osób, po 7 dniach od wprowadzenia 1000 mcg B12 domięśniowo (hydroksykobalaminy). Czas w którym możemy zaobserwować zmiany skórne, może być jednak różny. Z innych badań wiemy, że trądzik pojawiał się średnio po tygodniu do nawet 5 miesięcy po rozpoczęciu terapii doustnej witaminą B12. Ja z praktyki z pacjentami widzę, że czas od wprowadzenia suplementacji do wystąpienia reakcji skórnej jest bardzo różny.

Dlaczego tylko niektóre osoby reagują trądzikiem przy suplementowaniu witaminą B12?

Jak wcześniej wspomniałam, trądzik po suplementacji B12 występuje rzadko, nie u każdego, kto suplementuje ją w wyższej dawce. Wszystko zależy od różnic w składzie grup propionibakterii występujących na skórze gospodarza. Mamy bowiem różne grupy P. acnes i nie wszystkie wykazują właściwości przyczyniające się do wzmożonej produkcji porfiryn i tym samym reakcji zapalnej.

Reakcja skórna zdarza się również u osób, które mają niedobory witaminy B12 w organizmie (sama miałam kilku takich pacjentów). Ogólnie im wyższą dawkę wtedy osoby te przyjmą, tym szybsza będzie reakcja skórna. Obserwuje się to zarówno po suplementacji, jak i po zastrzykach z witaminą B12.

Jaka jest rola witaminy B12 w organizmie? Dlaczego nie można jej pominąć?

Witamina B12 (a dokładniej jej forma adenozylohobalamina) jest składnikiem enzymu mutaza metylomalonylo-CoA i bierze udział w konwersji metylomalonylo-CoA do sukcynylo-CoA. Kiedy B12 jest zbyt mało, enzym mutaza metylomalonylo-CoA nie pracuje wydajnie i skutkuje to zwiększonym stężeniem kwasu metylomalonowego w organizmie (jego stężenie w wynikach badań moczu jest wtedy podwyższone).

Druga forma B12 (metylokobalamina) jest składnikiem enzymu syntaza metioninowa. Ten enzym redukuje homocysteinę do metioniny pobierając tym samym grupę metylową od metylotetrahydrofolianu (aktywnej formy kwasu foliowego).  W przypadku niedoboru witaminy B12 praca enzymu jest upośledzona i wzrasta stężenie homocysteiny (również można zmierzyć w badaniach) oraz może dojść do nagromadzenia się metylotetrahydrofolianu w organizmie. Zjawisko to nazywa się „pułapką folianową” i jest to czynnościowy niedobór folianów w następstwie niedoboru witaminy B12.

Więcej o roli witaminy B12 w organizmie przeczytasz w tym artykule (klik).

Oczywiście w przypadku diety roślinnej suplementacja witaminy B12 jest konieczna. Nie ma możliwości dostarczyć jej w inny sposób. Jak więc zaradzić, jeżeli występuje reakcja skórna?

Uważam, że w każdym przypadku należałoby postępować indywidualnie, podawać witaminę B12 w małych dawkach, sprawdzać tolerancję na różne jej formy. Dawki należy dobierać indywidualnie z dietetykiem. Czasem są to naprawdę mikro dawki.

Będąc na diecie roślinnej nie da się niesuplementować witaminy B12, bo niedobory wiążą się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Niestety zdarza mi się spotykać pacjentów, którzy mają niedobór B12, dlatego że w przeszłości (czasem dalekiej) wystąpił u nich trądzik i porzucili suplementację całkowicie. Czasem zdarza się, że odstawiają tę witaminę po konsultacji z kosmetologiem. I co ja mam wady zrobić, jak niedobór jest duży? Przy niedoborze i jednocześnie reakcjach skórnych wyrównanie stężenia witaminy B12 w organizmie jest problematyczne i długotrwałe. Lepiej więc nie dopuszczać do niedoborów i od razu zgłosić się do dietetyka.

Jak nie Propionibacterium to, co jeszcze?

Witamina B12 w swoim centrum zawiera atom kobaltu. Zdarzają się osoby z alergią na kobalt i w ich przypadku wysokie dawki witaminy B12 również mogą wywołać reakcję alergiczną.

Bibliografia

Kang D, Shi B, Erfe MC, Craft N, Li H. Vitamin B12 modulates the transcriptome of the skin microbiota in acne pathogenesis. Sci Transl Med. 2015;7(293):293ra103. doi:10.1126/scitranslmed.aab2009

Veraldi S, Benardon S, Diani M, Barbareschi M. Acneiform eruptions caused by vitamin B12: A report of five cases and review of the literature. J Cosmet Dermatol. 2018 Feb;17(1):112-115. doi: 10.1111/jocd.12360. Epub 2017 Jun 8. PMID: 28594082.

Brescoll J, Daveluy S. A review of vitamin B12 in dermatology. Am J Clin Dermatol. 2015 Feb;16(1):27-33. doi: 10.1007/s40257-014-0107-3. PMID: 25559140.

Barnard E, Johnson T, Ngo T, et al. Porphyrin Production and Regulation in Cutaneous Propionibacteria. mSphere. 2020;5(1):e00793-19. Published 2020 Jan 15. doi:10.1128/mSphere.00793-19

Murray K., Granner D. K., Rodwell V.W., Biochemia Harpera, PZWL, 2018