Wegetarianizm genetycznie uwarunkowany?

Może udało Ci się dostrzec w sieci nagłówki typu „wegetarianizm zależy od genów”, „Nie każdy może być wege” albo „Wygląda na to, że nie każdy da radę być wegetarianinem”? Skąd to się wzięło?

Od kilku dni w sieci krążą wyniki badania, w którym przeprowadzono analizę genomu ponad 5 tys. wegetarian i porównano ich z danymi ponad 300 tys. osób jedzących tradycyjnie (projekt badania UK Biobank).

Autorzy badania znaleźli 34 geny, które mogą mieć potencjalnie powiązania z wegetarianizmem i 3 geny, które mogą być w istotny sposób powiązane z przestrzeganiem tej diety. Do tego 2 z tych 3 najbardziej istotnych genów (NPC1 i RMC1) jest zaangażowanych w metabolizm lipidów (tłuszczów) i funkcjonowanie mózgu. Jeden z autorów badania (Dr. Nabeel Yaseen) wypowiedział się, że mięso może zawierać unikalne składniki tłuszczowe, które wegetarianie są w stanie odpowiednio syntetyzować endogennie, podczas gdy inni muszą je pozyskać z diety zawierającej mięso.

Także jak możesz się domyślić, temat jest chwytliwy dla dziennikarzy. Chodzi o geny. W dodatku geny, które mogą mieć wpływ na metabolizm tłuszczów i funkcjonowanie mózgu. Wątek ten pojawia się więc w wielu miejscach w sieci z tytułem:

„Wegetarianizm zależy od genów”, „Nie każdy może być wege” albo „Wygląda na to, że nie każdy da radę być wegetarianinem”.

Oczywiście uwarunkowania genetyczne są ciekawym kierunkiem badań i możemy przypuszczać, że w różnym stopniu mogą mieć wpływ na nasze preferencje żywieniowe. Jednak  nasze wybory żywieniowe podyktowane są również wieloma innymi czynnikami, które od genów nie zależą. Zależą natomiast od naszej sytuacji  ekonomicznej, od środowiska, w jakim się wychowujemy,  religii, ale również naszego zdrowia. 

Z dostępnych danych wiemy, że osób ograniczających mięso i produkty odzwierzęce stale przybywa na świecie. Osoby, które decydują się na dietę wegetariańską, kierują się najczęściej czynnikami takimi jak troska o środowisko, dobrostan zwierząt i własne zdrowie. Do tego dochodzą motywy religijne (np. hinduizm, adwentyści).

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Iwona Kibil dietetyk | dieta roślinna 🌱| książki | (@iwonakibil_dietetyk)

Czy wegetarianizm może być genetycznie uwarunkowany?

Wyniki wspomnianego badania pokazują jedynie korelację pomiędzy wystąpieniem niektórych genów i stosowaniem diety wegetariańskiej. Nie pokazują przyczynowości wyboru tej diety. Dlatego nie ma sensu spekulować nad tymi wynikami. Ponadto wspomniane badanie ma 2 większe ograniczenia:

1. Wszyscy uczestnicy biorący w nim udział byli rasy białej (co według autorów pozwoliło zachować jednorodność próbki, aby uniknąć wpływu cech kulturowych na wyniki), ale z drugiej strony jednak nie można przełożyć wyników na ogół populacji. 

2. Dane dotyczące diety uczestników opierają się na samodzielnych raportach dotyczących wcześniejszego spożycia żywności. Jeden kwestionariusz obejmował 24-godzinne spożycie żywności, drugi spożycie żywności w ciągu ostatniego roku. Na tej podstawie zakwalifikowano uczestników do grupy wegetarian. Jeżeli ktoś zaznaczył jedzenie mięsa w ciągu ostatniego roku, przechodził do grupy kontrolnej. 

I w tym miejscu przychodzą mi do głowy takie pytania:

1. Jakie były przyczyny sięgania po mięso przez uczestników, którzy czasem je jednak zjedli w ciągu ostatniego roku? 
2. Co jeżeli osoby te sięgały po mięso, bo nie miały innego wyboru podczas np. spotkań towarzyskich lub rodzinnych, a na co dzień jednak go nie jedzą?
3. Co jeżeli to było spowodowane wpływem specjalisty zdrowia lub partnera? Np. zdarzają mi się pacjenci, którzy nie chcą jeść mięsa, ale zjedli, kiedy usłyszeli od innego specjalisty, że mogą sobie zaszkodzić.

Na potrzeby tego badania te osoby już nie są wegetarianami oczywiście, ale zastanówmy się, jak hasła z sieci opisujące wyniki badania mogą wpłynąć na wybory żywieniowe konsumentów?

Jeżeli ktoś przeczyta w sieci, że wegetarianizm zależy od DNA i ponieważ on ogólnie lubi mięso, to może nie warto próbować je ograniczać? 

Jeżeli te geny z badania mają wpływ na metabolizm kwasów tłuszczowych i funkcjonowanie mózgu to może na wszelki wypadek nie ograniczać mięsa w diecie?

No i jeżeli ktoś nie najada się posiłkami wegetariańskimi z powodów przyziemnych, jak po prostu niezbyt dobrze zbilansowany posiłek, może jednak uznać, że przyczyny trzeba szukać w genach?

Na geny, które odzieczyliśmy wpływu nie mamy, ale mamy wpływ na nasze wybory żywieniowe i zdrowotne. Tak jest z wieloma chorobami, do których czynniki genetyczne mogą nas predysponować.  Jeżeli wiemy z wielu badań, że ograniczanie mięsa ma korzystny wpływ na nasze zdrowie i chcemy próbować to robić, idźmy tą drogą. Niekoniecznie trzeba być ścisłym wegetarianinem.

Badanie, o którym mowa jest dostępne tutaj.