Jak wygląda Twój stolec?

Jak wygląda Twój stolec? I dlaczego to jest w ogóle ważne?

Stolec może być świetnym wskaźnikiem zdrowia Twojego przewodu pokarmowego. Na jego podstawie możesz częściowo zauważyć, czy spożywasz odpowiednią ilość wody i błonnika pokarmowego, gdyż stolec w około 75% składa się z wody, a w 25% z odpadów przemiany materii, gdzie około 1/3 to niestrawione włókna roślinne. Często przy nieprawidłowościach z dietą czy przewodem pokarmowym stolec się zmienia i warto na tę zmianę zareagować. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są kształty, formy stolca i jakie może mieć kolory.

Jak wygląda Twój stolec?

Zdrowy stolec nie zawsze musi wyglądać tak samo. Może się różnić w zależności od tego, co jemy, ile pijemy, jaką mamy aktywność fizyczną, jakie leki i suplementy przyjmujemy itp. Rodzaj stolca zależy również od czasu przebywania treści pokarmowej  w okrężnicy. 

Zazwyczaj ludzie wypróżniają się codziennie, często o tej samej porze. Jednak oddawanie stolca 2-3 razy dziennie lub co 2-3 dni też jest prawidłowe. 

Do oceny stolca (a także diagnostyki zespołu jelita nadwrażliwego) służy Bristolska Skala Uformowania Stolca.

@iwona_dietetyk_roslinny #dietetyk #wege #dietetyktiktok #zdrowadieta #zdrowejedzenie ♬ dźwięk oryginalny – Iwona Kibil dietetyk

Jeżeli twój zwyczajowy stolec wygląda jak typ 3, 4 lub 5 to znaczy, że prawdopodobnie spożywasz odpowiednią ilość błonnika i wody i Twoja kupa jest po prostu normalna. Dość miękka, łatwa do wydalenia.

Jeżeli Twój stolec wygląda, jak typ 1 lub 2., prawdopodobnie cierpisz na zaparcia. Zastanów się nad swoją dietą. Przeanalizuj, czy jesz wystarczającą ilość błonnika (minimum 25-30 g na dzień)? Jeżeli nie, skup się głównie na błonniku rozpuszczalnym, który tworzy żel w jelitach i pomaga stolcu poruszać się w przewodzie pokarmowym. Znajdziesz go m.in. w owsie, roślinach strączkowych (tu uwaga na FODMAP), orzechach, nasionach i babce płesznik. Błonnik nierozpuszczalny zwiększa objętość stolca (np. otręby pszenne), ale nie jest skuteczny w normalizacji wypróżnień i może nasilać objawy ze strony przewodu pokarmowego. O diecie przy zaparciach będzie osobny post (obiecuję).

Pamiętaj również o piciu płynów (około 8 szklanek na dzień dla osoby dorosłej) i aktywności fizycznej. Ćwiczenia fizyczne są niezbędne do regularnych wypróżnień. 

Jeżeli Twoje stolce są luźne, wodniste i nieuformowane (typ 6 lub 7), mogą oznaczać rozwój stanu zapalnego, chorób jelit lub zatrucia pokarmowego. Z jakiegoś powodu stolec przechodzi przez jelita zbyt szybko i najprawdopodobniej składniki odżywcze nie nadążają się przyswajać. Jeżeli często zdarzają ci się takie stolce, wybierz się na badania.

Jeżeli zaparcia utrzymują się na co dzień, zgłoś się do dietetyka.

Co mogą oznaczać kolory stolca?

Zacznijmy od tego, jak powinien wyglądać zdrowy stolec. Zdrowy stolec będzie miał kolor brązowy. Zabarwienie to jest głównie wynikiem barwników żółciowych uwalnianych przy rozpadzie hemoglobiny – bilirubiny i biliwerdyny. Jednak kolory kupy mogą się zmieniać w zależności od tego, co jemy i jakie leki i suplementy przyjmujemy. Jest to związane z tym, że w żywności są naturalne barwniki, które w naturalny sposób będą przechodzić do stolca. Także, jeżeli kolory twojej kupy zmieniają się, najpierw zwróć uwagę na to, co jadłeś/aś, bo może to mieć przełożenie na kolor. Zobacz poniżej kilka przykładów.

A teraz jaki kolor może mieć stolec i jakie mogą być przyczyny jego zabarwienia:

Kolor czarny – czarny stolec może być skutkiem przyjmowania suplementów z żelazem i niektórych leków (m.in bizmutu, węgla lekarskiego). Może wystąpić również przy spożyciu owoców o ciemnym zabarwieniu (np. jagód). Stolec może być ciemniejszy również przy dużym spożyciu mięsa i jednocześnie niskiej podaży warzyw i owoców.

Jednak zawsze trzeba mieć na uwadze, że czarny kolor może również oznaczać krew w stolcu. Jeżeli więc nie przyjmujesz suplementacji żelaza, nie bierzesz leków, które mogłyby zmieniać kolor stolca na czarny i jagody nie stanowią twojej codziennej przekąski, a obserwujesz u siebie czarne stolce, wybierz się do lekarza. Istnieje możliwość krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego (np. żołądka) lub dolnego (jelit), jeżeli masz wolniejszy pasaż jelitowy i wypróżniasz się rzadziej.  Jeżeli masz wątpliwości, możesz wykonać test na obecność krwi utajonej w kale. Kiedy test wyjdzie pozytywny, niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem. 

Pojedyncza krew w stolcu niekoniecznie musi pochodzić z przewodu pokarmowego, może być oznaką przypadkowego połknięcia krwi (np. podczas ekstrakcji zęba). Jednak warto indywidualnie porozmawiać z lekarzem, jeżeli czarne stolce pojawiają się regularnie.

Kolor czerwony – stolec w kolorze czerwonym, może być oznaką krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Może oznaczać hemoroidy (szczególnie świeża krew widoczna na papierze toaletowym). Jeżeli widzisz skrzepy krwi lub krew w stolcu, źródło krwawienia może występować w świetle jelita.

Twój stolec jest koloru czerwonego? Ponownie, zastanów się jednak najpierw, co jadłeś/aś w dniu poprzednim. Czy nie miałeś na obiad/kolację buraczków, nie piłeś np. zakwasu z buraków? Betaina – barwnik z buraków może zabarwiać kał i mocz na czerwono lub różowo i jest to zupełnie normalne.

Kolor zielony – zielony kolor stolca zazwyczaj spowodowany jest jedzeniem zielonych warzyw, np. szpinaku, jarmużu, kapusty itp. W warzywach tych występuje chlorofil, który podobnie, jak betaina z buraków zabarwia stolec. Kolor zielony może wystąpić także w przypadku biegunki, kiedy stolec wydalany jest dość szybko i podczas formowania się go jest za mało czasu, aby żółć zdążyła zabarwić go na kolor brązowy. Jeżeli zielony stolec powtarza się, a nie jesteś liściożercą (szkoda), to wybierz się do lekarza.

Kolor pomarańczowy – jesz dużo dyni, marchewki i ogólnie pomarańczowych warzyw/owoców? Występuje w nich barwnik beta-karoten. Nie tylko twoja kupa może być pomarańczowa, ale skóra również. Nie jest to szkodliwe. Jeżeli jednak Twój stolec jest często koloru pomarańczowego, mimo że nie jesz większych ilości beta-karotenu, porozmawiaj z lekarzem na wszelki wypadek.

Kolor żółty – taki stolec oprócz koloru żółtego może charakteryzować się dodatkowo błyszczącą powierzchnią i trudnością w spłukaniu go z muszli klozetowej. Kupa w kolorze żółtym może świadczyć o zaburzeniach w przyswajaniu tłuszczów, zapaleniu trzustki, celiakii, raku trzustki. Może występować także w przypadku biegunki tłuszczowej lub sibo wodorowym (zespół rozrostu bakteryjnego). Koniecznie udaj się do lekarza, jeżeli zauważasz u siebie takie stolce. 

Żółty stolec u noworodka jest normalny. 

Kolor biały lub szary – ten kolor może występować przy nieprawidłowym przepływie żółci (np. niedrożności dróg żółciowych, kamicy żółciowej, ale może również świadczyć o zmianach nowotworowych trzustki), złym wchłanianiu lub przy niewystarczającym wydzielaniu enzymów trawiennych. 

Taki kolor może występować również przy braniu niektórych leków (m.in. bizmut), warto więc sprawdzać ulotki leków, które przyjmujesz. Udaj się do lekarza, kiedy zauważasz ten kolor stolca.

Na koniec zapach kupy. 

No cóż, żaden stolec nie pachnie przyjemnie. Wiesz, dlaczego tak jest? Otóż jak już wcześniej wspominałam, oprócz wody (która stanowi 75% stolca)  składa się on w 25% z odpadów. Z tych 25% składników stałych 30% stanowią bakterie. Jelito grube jest miejscem bytowania ogromnej liczby drobnoustrojów (około 1,5-2 kg). Te fermentują pozostałości po pożywieniu, których nasz organizm nie potrzebuje i stara się ich pozbyć. Naturalnym skutkiem fermentacji bakteryjnej są gazy i nieprzyjemny zapach. 

Reszta składników stałych znajdujących się w kupie to związki nieorganiczne (głównie wapń, fosforany), ciała tłuszczowe, niestrawione części pokarmów (głównie celuloza), trudniej strawne białko roślinne i złuszczający się naskórek nabłonka jelitowego. Jeżeli produkty przemian znajdują się zbyt długo w przewodzie pokarmowym (np. podczas zaparć), stolec może mieć wyjątkowo cuchnący zapach i może to świadczyć o nieprawidłowościach w procesie przesuwania się lub formowania kału. Chyb już wiesz, co wtedy zrobić. Wybrać się do lekarza.

Na co dzień staraj się monitorować swój stolec – just in case.

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu wiesz już, co jest prawidłowym, a co nieprawidłowym symptomem związanym z twoją kupą oraz kiedy zgłosić się do lekarza lub dietetyka po pomoc. 

Pamiętaj, aby nie lekceważyć objawów, jeżeli obserwujesz u siebie jakiekolwiek nieprawidłowości lub coś Cię niepokoi. Szczególnie kiedy obcerujesz u siebie poniższe symptomy:

• Krew w stolcu,
• Znaczącą zmianę w rytmie wypróżnień,
• Przewlekłe biegunki lub zaparcia,
• Bardzo cuchnące stolce,
• Jasne lub zbyt ciemne zabarwienie stolca i inne objawy ze strony przewodu pokarmowego,
• Nadmierne wzdęcia.
• Inne niepokojące objawy.

Literatura