Jakie badania wykonywać będąc na diecie wegańskiej
Artykuły,  Ciekawostki,  Porady dotyczące diety roślinnej

Jakie badania wykonywać będąc na diecie wegańskiej?

Jakie badania wykonywać będąc na diecie wegańskiej?

Jeżeli dopiero przechodzisz na dietę roślinną lub stosujesz ją od kilku tygodniu, twoje wyniki badań zapewne nie zmieniły się istotnie od czasu zmiany sposobu odżywiania się. Jeżeli w ciągu 6 miesięcy robiłeś/aś badania takie jak morfologia z rozmazem, lipidogram, TSH  i wyszły dobrze, a ty jesteś ogólnie zdrową osobą, nie musisz wykonywać badań zaraz po zmianie diety. Zrób je za kilka miesięcy (najpóźniej za 6 miesięcy od czasu przejścia na dietę roślinną). 

Nie ma żadnej listy badań, które na pewno trzeba zrobić po przejściu na dietę roślinną. Wszystko zależy od twojego stanu zdrowia. Jeżeli jesteś obciążony/a jakimiś schorzeniami, lekarz pierwszego kontaktu i/lub lekarz specjalista pokieruje cię, co trzeba zrobić i w jakim czasie. Poniżej jest natomiast lista badań, które ja polecam wykonać lub wykonywać profilaktycznie będąc na diecie roślinnej. Traktują ją poglądowo. Możesz ją rozszerzyć o wskaźniki, które uznasz za potrzebne.

Co zbadać profilaktycznie (kiedy jesteś na diecie roślinnej):

Morfologia krwi

Warto zbadać, żeby ocenić poziom hemoglobiny, erytrocytów, hematokrytu i MCV. Wyniki tego badania mogą wskazać nam dalszą drogę postępowania, gdyż po morfologii widać, czy nie mamy np. obniżonego poziomu żelaza, kwasu foliowego lub witaminy B12.

Gospodarka żelaza

Ferrytyna jest najdokładniejszym wskaźnikiem do oceny zapasów żelaza w organizmie. Jest dokładniejszym wskaźnikiem niż np. żelazo wolne. To zmienia się w ciągu dnia. Stężenie ferrytyny jest względnie stałe, ale może być fałszywie dodatnie, kiedy w organizmie mamy stan zapalny. Od lipca 2022 roku badanie ferrytyny znalazło się na liście badań refundowanych, więc lekarz pierwszego kontaktu może je zlecić. Nie musisz za nią dopłacać.

Inne parametry, które można dodatkowo wykonać, jeżeli podejrzewamy, że możemy mieć zaburzenia gospodarki żelazowej w organizmie to np. transferyna (jest transporterem żelaza w organizmie, przy niedoborach tego składnika jej stężenie wzrasta), TIBC, czyli całkowita zdolność wiązania żelaza i UIBC, czyli utajona zdolność wiązania żelaza – te badania służą głównie do różnicowania niedokrwistości.

Więcej o żelazie przeczytasz w tym poście.

Lipidogram

Do lipidogramu zaliczamy badanie cholesterolu całkowitego, frakcji LDL cholesterolu, frakcji HDL cholesterolu oraz triglicerydów.  Wyniki lipidogramu pomagają nam określić ryzyko chorób  sercowo-naczyniowych.

TSH

TSH jest hormonem produkowanym przez przysadkę mózgową stymulującym tarczycę do produkcji i wydzielania hormonów tarczycy (trójjodotyroniny –T3 oraz tyroksyny – T4).

Warto obserwować, czy stężenie TSH nie zmienia się w czasie przejścia na dietę roślinną, gdyż jednak dieta roślinna jest bogata w związki blokujące przyswajanie jodu (np. izoflawony, glukozynolany). 

Witamina B12

Wskaźnik ten odzwierciedla zapas witaminy B12 w organizmie. Nie jest do końca wiarygodnym wskaźnikiem, chociażby dlatego, że w roślinach występują analogi B12, które mogą fałszywie podwyższać jej stężenie (są np. w algach, czy tempeh). Jednak jest wskaźnikiem łatwo dostępnym i tańszym niż np. badanie holo TC (transportera witaminy B12), czy kwasu metylmalonowego w surowicy. Poza tym stężenie witaminy B12 szybciej odzwierciedla niedobory tej witaminy w organizmie niż morfologia, dlatego ja czasem zalecam wykonanie tego badania. Dobrą wiadomością jest też to, że od lipca 2022 roku badanie witaminy B12 znalazło się na liście badań refundowanych, nie trzeba już za nie dodatkowo płacić, jak lekarz je nam zleci. Przed badaniem witaminy B12 należy odstawić suplement na kilka dni, inaczej stężenie jej w surowicy będzie fałszywie podwyższone. 

Analizując wyniki badań, nie sugeruj się normami laboratoryjnymi, bo są często bez sensu (norma od 187 do blisko 900 pg/ml witaminy B12 jest zbyt szeroka). Postaraj się mieć poziom tej witaminy w zakresie 500-800 pg/ml. Pamiętaj również, że stężenie całkowitej witaminy B12 jest sumą witaminy B12 związanej z haptokorin i holoTCII. HoloTCII jest przenośnikiem aktywnych form witaminy B12, haptokorin przenosi nieaktywne. Jeżeli więc suplementujesz spirulinę (zawiera nieaktywne formy B12) lub ogólnie podejrzewasz u siebie niedobór, idealnie byłoby wziąć pod uwagę również inne wskaźniki niedoboru tej witaminy takie jak homocysteina, holoTC, kwas methylomalonowy, a nie sam pomiar witaminy B12. 

Więcej o witaminie B12 przeczytasz w tym miejscu.

Witaminę D

Uważam, że warto chociaż raz w roku zbadać jej stężenie i sprawdzić, czy suplement lub dawka witaminy D3, którą przyjmujemy jest dla nas adekwatna. Tym bardziej że nie ma na rynku żadnego leku z wegańską witaminą D3 i możemy opierać się tylko na suplementach. Więcej o witaminie D przeczytasz w tym poście.

 

Głównie z tych dwóch powodów polecam ocenić, jak się przedstawiają zapasy żelaza oraz witaminy B12 w organizmie dziecka. 

Co zbadać, jeżeli jesteś na diecie wegańskiej już od kilku lat?

Jeżeli jesteś osobą zdrową i nie cierpisz na żadne choroby przewlekłe, w zupełności wystarczą podstawowe badania wymienione powyżej. Jeżeli podejrzewasz, że masz problem zdrowotny, udaj się do lekarza.

Dodatkowe badania znajdziesz w poście:

Co zbadać małym weganom?

Kiedy twoje dziecko jest na diecie roślinnej od urodzenia, warto zrobić mu badania około pierwszego półrocza życia ze względu na co najmniej dwa powody:

  • w 4-6 miesiącu życia dziecka często obniża się zapas żelaza w organizmie i jest to naturalne. Wyczerpują się zapasy żelaza zgromadzonego w okresie życia płodowego.
  • po 6 miesiącu życia dziecka zaczynają być wprowadzane produkty żywnościowe do jadłospisu, a wraz z upływem czasu dziecko będzie jadło coraz więcej i piło coraz mniej mleka, które dla noworodka jest źródłem witaminy B12. Także drugie półrocze życia dziecka to czas, kiedy wprowadzamy witaminę B12 z suplementów i warto zbadać jej poziom w surowicy, żeby ustalić najlepsze dawkowanie.

Głównie z tych dwóch powodów polecam ocenić, jak się przedstawiają zapasy żelaza oraz witaminy B12 w organizmie dziecka. 

 

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *